Istnieją podstawowe różnice w strukturze mózgu Homo sapiens i neandertalczyków. Jedną z nich jest to, że ci ostatni nie byli w stanie generować złożonych pomysłów za pomocą metafor.
Ostatnie badania poszerzyły spojrzenie na umiejętności techniczne neandertalczyków, wskazując na prawdopodobieństwo używania przez nich symboli i biżuterii. Niektóre twierdzenia dotyczące neandertalskich malowideł jaskiniowych pozostają kontrowersyjne, a ogólnie rzecz biorąc, zdolności artystyczne neandertalczyków są przedmiotem dyskusji.